Een failliet verdienmodel

Banners van het soort dat je hierboven ziet kom je steeds vaker tegen op commerciële websites. Die websites hebben namelijk bijna allemaal hetzelfde verdienmodel en dat verdienmodel is meer en meer aan erosie onderhevig. Dat zit zo.

Ooit was het wereldwijde web klein en onschuldig. Het werd bevolkt door idealistische lieden die graag informatie deelden en nog nooit hadden gehoord van het woord 'verdienmodel'. Dat veranderde toen commerciële partijen het web ontdekten. Die kwamen er al snel achter dat adverteerders maar wat graag wilden betalen om hun boodschap onder consumenten te verspreiden. En die adverteerders wilden ook graag weten wat de bezoekers van al die websites deden, zodat ze aan 'targeted advertising' konden doen. Het nauwgezet volgen van websitebezoekers werd de basis van vele 'verdienmodellen'. Er zijn grote, gespecialiseerde bedrijven die zich daarmee bezighouden, die bijna alles van ons weten en met die informatie verschrikkelijk veel geld verdienen. Google is maar een enkel voorbeeld.

Ruimte

Maar even terug naar de advertenties. Er is onder adverteerders de laatste jaren een ware strijd gaande om de aandacht van de websitebezoeker. Die strijd is zo hevig dat de adverteerders zichzelf in de voet schieten. Ze maken steeds opdringeriger advertenties, waardoor de content, de inhoud van de website waar de bezoekers eigenlijk voor komen, soms compleet ondergesneeuwd raakt. Banners, flash-animaties, automatisch startende video's met geluid, paginavullende advertenties, het kan niet gek genoeg zijn om de aandacht te trekken. En dan heb ik het nog niet eens over de bandbreedte en browsercapaciteit die hun geschreeuw ongevraagd opslokt. Onze bandbreedte en onze capaciteit.

Wat adverteerders in hun hijgerige kortzichtigheid en opportunisme inmiddels vooral bereiken is ergernis. Ergernis over de ruimte die ze ongevraagd voor zichzelf opeisen. Als je op straat of in de trein ineens wordt opgeschrikt door een idioot die met een megafoon naast je gaat staan blèren dat je zijn product moet kopen, dan erger je je er ook te pletter aan. Of je geeft 'm een optater. Dat laatste is op het web wat lastig, dus daarom geloven webadverteerders dat ze ermee weg kunnen komen.

Maar ze hebben er niet op gerekend dat websurfers hun eigen ruimte makkelijk kunnen beschermen, met adblockers bijvoorbeeld. Voor Firefox of Chrome. Daarmee filter je het geblèr van adverteerders uiterst effectief weg en kun je je weer concentreren op waar je een website voor bezoekt: de inhoud. Een bijzonder effectieve Ja-Nee-sticker, maar dan voor je browser.

Het blijkt dat inmiddels zo'n 20% van alle advertenties wordt weggefilterd en dat het gebruik van adblockers sterk toeneemt. Ook het volgen van websitebezoekers door scripts wordt meer en meer geblokkeerd door diezelfde bezoekers, doordat ze browser-plugins als Ghostery (voor Firefox of Chrome) gebruiken.

Verdienmodel in gevaar

Dan blijkt ineens dat het 'verdienmodel' van websites die zich afhankelijk hebben gemaakt van advertentieopbrengsten en scripts wel heel erg smal en wankel is. Je zou verwachten dat ze dan de adverteerders, advertentieboeren en scriptpushers ter verantwoording gaan roepen. En gaan nadenken over een robuuster verdienmodel. Maar dat blijkt nog reuze lastig. Het is kennelijk makkelijker om een banner aan je pagina toe voegen zoals ik hierboven liet zien, waarin je appelleert aan het schuld- dan wel angstgevoel van de bezoeker, en 'm smeekt om alsjeblieft die schreeuwerige advertentiezooi en ongevraagde scripts wel te accepteren.

Dit is het equivalent van een papiertje in je brievenbus met een smeekbede om alsjeblieft die Ja-Nee-sticker te verwijderen, want er moet toch wat verdiend worden met die folders. De winkels moeten spullen verkopen, de folderdrukkerij moet draaien en dus moet jij die rommel in je brievenbus accepteren. Zie je het voor je? Ik ook niet. En daarom is zo'n anti-adblock-banner potsierlijk. Waarom zou een websitebezoeker zich moeten bekreunen over het verdienmodel dat een website heeft gekozen - bij gebrek aan creatieve ideeën voor alternatieven?

Kortom: een adblocker is alleen al om die reden legitiem. Maar het gaat nog verder.

Malware

De laatste jaren maken websites en adverteerders gebruik van derde partijen die zich hebben gespecialiseerd in het voorzien in web-advertenties en scripts om bezoekers te volgen. Dat wil zeggen dat de advertenties die je op een website ziet niet op die site zelf gehost worden, maar afkomstig zijn van een andere server. De beheerders van die servers zijn uiterst commercieel en geïnteresseerd in maar één ding: zo veel mogelijk winst maken. Kwaliteit of vertrouwen interesseert ze niet zo, als ze maar snel veel geld kunnen verdienen. Daarom is hun beveiliging vaak niet op orde en gebeurt het regelmatig dat criminelen kans zien om in plaats van legitieme advertenties of scripts ook malware mee te sturen. Daarmee kunnen ze telefoons, tablets of PC's overnemen, of gebruikers afpersen.
De eigenaar van de advertentie- of scriptserver interesseert het nauwelijks, want de website-eigenaar is voor z'n inkomsten nou eenmaal afhankelijk van hem. En de website-eigenaar heeft er geen invloed op, want de advertenties en scripts staan niet op zijn server.
Uiteindelijk is degene die er het eerst en het meest de pijn van voelt de websitebezoeker. Een website als telegraaf-punt-nl laat externe partijen op een willekeurige pagina wel dertig scripts en andere code uitvoeren. Puur omdat het geld opbrengt. Daar zitten soms ook kwaadaardige scripts tussen, waarmee malware, schadelijke software verspreid wordt. De bezoeker van de website voor zwakker Nederland ziet het niet, merkt het nauwelijks, maar is wel de pineut als die malware ongevraagd down the line komt. Z'n telefoon of PC wordt onderdeel van een botnet, of alle bestanden worden versleuteld, waarna er veel geld aan criminelen moet worden betaald om er weer bij te kunnen. Websitebezoekers raken zo hun vertrouwen in websites kwijt. Zodra ze erachter komen dat een adblocker en add-ons als Ghostscript (ook) de oplossing vormen voor deze malheur, is de keus snel gemaakt.

Geen adblocker en/of Ghostery op het web gebruiken is inmiddels net zo onverstandig als onveilige sex. Met dank aan kortzichtige website-eigenaren en adverteerders en het slaafse geloof in een 'verdienmodel'.

Conclusie

Het verdienmodel dat uitsluitend is gebaseerd op advertenties, het volgen van websitebezoekers en het verhandelen van hun gegevens lijkt failliet te gaan. Steeds meer bezoekers accepteren geen advertenties en scripts meer. Dat maakt dat de geldmolen langzamer begint te draaien en misschien wel uiteindelijk stokt. Websitebeheerders die van hun website willen leven moeten op zoek naar een betere manier om het hoofd boven water te kunnen houden. Een manier waarbij ook rekening wordt gehouden met de belangen van hun bezoekers. Dat vereist creativiteit. Veel meer creativiteit dan een banner met een laffe smeekbede aan mij als bezoeker om alsjeblieft te accepteren dat ik die advertenties en malware door m'n strot geduwd krijg. Dat gaat echt niet werken.

Wat ook niet gaat werken - en dat beseffen de meeste website-eigenaren maar al te goed - is het blokkeren van bezoekers met adblockers. Er zijn namelijk maar weinig websites die zulke unieke content, zoveel toegevoegde waarde leveren dat bezoekers er hun ruimte en veiligheid voor willen opgeven. Natuurlijk, er zullen altijd geestelijk luie mensen zijn die het wel doen, zoals er helaas ook altijd mensen zullen zijn die geen been zien in onveilige sex. Maar daarmee kun je een failliet verdienmodel niet in stand houden.

Ik ben dus erg benieuwd naar het volgende verdienmodel, waarmee niet alleen de adverteerders en handelaren in onze persoonlijke gegevens wat verdienen, maar ook websitebezoekers het vertrouwen hebben dat hun ruimte niet ongevraagd wordt genaast, hun gegevens niet ongebreideld verhandeld worden en hun veiligheid niet langer in de waagschaal wordt gesteld.